1933 - 1943 Kabil Büyükelçiliği yılları
10 Haziran 1933 tarihinde Kabil Büyükelçiliği'ne atanmıştır.
Afgan Kabil'de adeta Afgan Hükümetinin danışmanı gibi çalışmıştır. Gazetelerde yazıları yayınlanmıştır. Türkiye'den gönderilen heyetlerle birlikte Afganistan'ın kalkınma çabalarına katkıda bulunmuştur.2. Dünya savaşında bu ülkenin Alman-İtalyan nüfuzuna girmemesini sağlamış, Sâdâbat Paktı içinde yer almasını temin etmiştir.
1934 yılı Temmuz sonlarında Türkistan Mücadele Birliği'nin Meşhed Temsilcisi olan
Müftü Sadreddin Han ve Sekreteri Yoksul Mahmut Kâbil'e gelirler.
Görüşmelerinde MEŞE'nin Türkistan'daki gençlere el vererek Türkiye'ye eğitime gönderilmesi kararı alınır.
Bu karar uygulanmış onlarca genç Türkiye'ye getirilmiş okutulmuş, kimi geri gitmiş,kimi başka ülkelerde yaşamına devam etmiş,
kimisi de ülkemizin vatandaşı olarak kalmıştır.
" Çok iyi Rusça bildiği için Rusya ahvalini, Rus kafasının işleyişini iyi görürdü. Gerçekten, belki dünyada Rusya ve Rus Meselesini en iyi bilenlerdendi. Esendal'ın İran ve Afganistan'daki Büyükelçiliği Türk dış politikasının iftihar edeceği hizmet yılları oldu. Esendal bu iki memlekette sefir değil, hükümetlerin ve hükümdarların en yakım müşaviri ve mutemedi. İran Şahı merhum Rıza Pehlevi'nin dostu idi ve Şah'ın ileri fikirli ıslahat icraatında Esendal'ın teşvikleri mühim amil oldu. "
Kasım Gülek
31 Ekim 1941 Kabil Büyükelçiliği görevinden kendi isteği ile ayrılmıştır.
Aynı yıl Salih Bozok'un ölümü üzerine Bilecik Milletvekilliğine seçilir. 1942'de CHP Genel Sekreterlik görevi devralır.
10 Ağustos 1942 Dördüncü Türk Dil Kurultayı'na Bilecik Saylavı (Milletvekili) sıfatı ile katılır. Kendisi TDK Onur Başkanıdır.
1943 seçimlerinde özellikle yararlı olabilecek gençlerin aday gösterilmesi konusunda İnönü nezdinde girişimlerde bulunmuştur. Bu başlangıç daha sonra siyasi tarihimize
"35'ler veya Esendal'ın gençleri" olarak geçecektir.
1943 - 1952 Yazarlık dönemi
|
